Na elf jaar neemt Paul Waarts afscheid van de Programmaraad. In al die jaren was hij een betrokken, prikkelend en vasthoudend lid. Altijd met het oog op het grotere geheel, maar ook met oog voor wat er werkelijk toe doet: de leefwereld van mensen. “Menselijk geluk zit vaak in kleine dingen. Dáár moet je het verschil maken.”

Namens de provincie Noord-Holland was hij jarenlang lid – als strategisch assetmanager bracht hij bestuurlijke ervaring én praktijkkennis in. Hij kijkt terug, vooruit, en vooral ook opzij – naar hoe we samen leren, werken en veranderen in de fysieke leefomgeving. Het wordt een rijk, persoonlijk en eerlijk gesprek.

Van koers naar focus

Paul herinnert zich het moment nog goed waarop het fonds het koersdocument ontwikkelde: “Dat was echt een stap vooruit. We zeiden voor het eerst zélf waar we naartoe wilden.” Toch ziet hij ook de keerzijde. “Dat koersdocument bevatte wel tien thema’s. Het was te breed. We móéten gaan prioriteren.”

Het is een terugkerende boodschap in het gesprek: meer focus, meer effect. En dus ook: betere communicatie. “Wat jij nu doet als interviewer – het gesprek voeren, verwoorden, teruggeven – dat moeten we in de Programmaraad structureler gaan doen. We maken kennis, we verspreiden kennis, maar we laten nog te weinig zien wat het oplevert. Daar mag best wat extra geld en energie naartoe.”

Assetmanager 3.0

Als Paul het heeft over waar hij het verschil wil maken, dan komt het snel bij assetmanagement. “We moeten af van de technocratische benadering. Een goede assetmanager weet juist de waarde te creëren die voor mensen telt. Die denkt in ruimte, tijd, geld én mensen. Die betrekt bewoners, kijkt naar beleving, en neemt mensen mee in besluiten die hun leefomgeving raken.”

Dat vraagt een andere benadering dan alleen knopjes draaien of kosten-batenanalyses maken. “Je moet snappen hoe je waarde creëert – niet alleen technisch, maar sociaal. Het is de beleving van de fysieke leefomgeving die meetelt. Dat leer je niet uit een handboek.”

Van blauwdruk naar verbinding

Ook als het over datagedreven werken gaat, waarschuwt Paul voor de verleiding van de blauwdruk. “We hebben jaren gepraat, gebrainstormd, brown paper-sessies gehouden. Maar het kwam niet van de grond.” Zijn les: begin gewoon. “Er lopen al initiatieven, verbind die met elkaar. Laat het groeien. Je hoeft niet alles vooraf dicht te timmeren.”

Het tekent zijn veranderfilosofie: geef ruimte aan wat werkt. “We laten nu veel bloemen bloeien, maar uiteindelijk maaien we alles weer tot één mengsel. Dat is mooi, maar soms moet je ook durven loslaten en experimenteren. Innovatie is zelden lineair.”

Van financier naar agenderend fonds

In de jaren dat Paul lid was, zag hij de rol van het fonds veranderen. “Vroeger kwamen partijen met plannen, en zeiden wij ja of nee. Dit vanuit de visie: het fonds financiert slechts. Nu hebben we een koers, een agenda. We zeggen: dit willen wij – kom maar met voorstellen die daarbij passen. Dat is echt agenderen.”

Maar daarin ziet hij ook beperkingen. “Volgens de statuten financieren we kennisverspreiding, maar geen kennisontwikkeling. Dat vind ik zonde. Verandering begint vaak bij nieuwe inzichten – daar moet je wél iets mee willen.”

“We maken kennis, we verspreiden kennis, maar we laten nog te weinig zien wat het oplevert. Daar mag best wat extra geld en energie naartoe.”

Paul Waarts

Paul Waarts is coördinerend strategisch assetmanager en plaatsvervangend sectormanager beheer, strategie en programmering bij Provincie Noord-Holland

Het moet van ons allemaal zijn

Een rode draad in het gesprek is de wens om breder te denken. “Ik hoop dat de Programmaraad in de toekomst niet alleen uit overheden bestaat, maar een afspiegeling wordt van de hele sector. Dus ook aannemers, ingenieursbureaus, leveranciers. Iedereen die bijdraagt aan de fysieke leefomgeving moet kunnen meedenken én meebeslissen.”

Dat raakt ook aan eigenaarschap. “Wij als overheden betalen het fonds, dus we willen aan het stuur zitten. Maar soms moet je het ook durven loslaten. Als je anderen mee laat beslissen, kunnen er dingen ontstaan die je zelf niet had voorzien. Hen laten meedoen is spannend en waardevol.”

CROW moet ook mee

Kan het CROW de rol van grootste opdrachtnemer blijven vervullen, vraagt Paul zich hardop af. “Misschien wel. Maar dan moet het zich ook opnieuw durven uitvinden.” Het is een open, loyaal-kritische en constructieve vraag – een oproep zelfs. “De wereld verandert snel. Dan moet je als kennisorganisatie ook meegaan. Of vooroplopen. Anders haakt de praktijk af.”

Tegelijk erkent hij dat ook daar grenzen zijn. “Je roeit met de riemen die je hebt. Maar het mag van mij wél sneller, scherper, vernieuwender.”

Schaal met koekjes

Gevraagd naar wat mensen van hem zullen onthouden, zegt Paul met een glimlach: “Ik ben vrij dwars. Niet om het dwars zijn, maar omdat ik het beste wil. Als iedereen zegt ‘we doen het gewoon zo’, dan stel ik de vraag: waarom eigenlijk?”

Ook inhoudelijk nam hij z’n rol serieus. “Ik bracht een blauwe blik: zijn de procedures goed gevolgd, past dit binnen het mandaat? Niet altijd het leukste, maar wel nodig.” En als het over bruggen ging, kon hij zijn mond niet houden. “Dan kwam de schaal met koekjes mijn kant op – als vriendelijk teken dat ik moest stoppen met praten.”

Wat hij de Programmaraad nalaat? Paul hoeft er niet lang over na te denken. “Ik hoop dat ik heb geholpen om wat meer scherpte aan te brengen. Kritisch, maar altijd met het doel om samen verder te komen.” Hij bracht bestuurlijke ervaring, een technische blik én oog voor de menselijke maat. “Misschien was ik soms een beetje lastig, maar wel met liefde voor het vak en voor de mensen die erin werken.”

‘Ik hoop dat we niet meer bijzonder zijn’

Wat hij het fonds toewenst over vijf jaar? “Dat we het niet meer nodig hebben. Dat we niet meer bijzonder zijn. Dat wat we nu doen, normaal is geworden in de sector.” Maar hij beseft ook dat het een utopie is. “Er komen altijd nieuwe kennisvragen. Dus blijf je verwonderen.”

Verwondering is volgens hem de motor van vooruitgang. “Vraag vijf keer waarom. Totdat iemand het niet meer weet – dan weet je dat er iets schort. Dán kun je veranderen.”

Tips voor nieuwe raadsleden

Aan nieuwe leden van de Programmaraad heeft Paul een paar welgemeende adviezen. “Blijf je verwonderen. Stel die vijf waarom-vragen, ook als dat ongemakkelijk wordt. Want daar begint het echte gesprek.” Hij moedigt nieuwkomers aan hun eigen rol serieus te nemen: “Iedereen brengt een ander perspectief mee – ambtelijk, bestuurlijk, sociaal, technisch. Gebruik dat. En wees niet bang om een ander geluid te laten horen. De raad heeft behoefte aan mensen die durven twijfelen, doorvragen, en het net even anders bekijken. Alleen zo brengen we samen de verandering die nodig is.”

Leren is al winst

Tot slot keert hij terug naar innovatie. “Ook als iets niet lukt, heb je geleerd. Dan is het nog steeds waardevol. We zijn soms te bang dat geld verdampt. Maar leren ís al winst.”

En zo sluit Paul zijn tijd in de raad af, met een wens voor de toekomst: “Blijf je verwonderen. En durf te veranderen, ook als het schuurt.”