Foto rechts: Jurriaan Hoefsmit

De openbare ruimte is nooit ‘af’. Straten slijten, parken veranderen mee met het klimaat, en ondergrondse infrastructuur moet klaar zijn voor de energietransitie. Wie zorgt ervoor dat het beheer van de openbare ruimte soepel verloopt? En – minstens zo belangrijk – hoe leer je dat eigenlijk? Mede met steun van Fonds Fysieke Leefomgeving werkt Managing Public Space (MPS) aan een vakgebied waar wetenschap en praktijk hand in hand gaan.

Beheer van de openbare ruimte is een complex vakgebied waarin uitdagingen zoals klimaatadaptatie, duurzaamheid en sociale participatie samenkomen. De openbare ruimte in Nederland staat voor enorme uitdagingen: klimaatadaptatie, duurzaamheid, energietransitie en een toenemende druk op de beschikbare ruimte.

Hoe zorg je ervoor dat beheerders hier goed op kunnen inspelen? En hoe verbind je wetenschappelijke kennis met de dagelijkse praktijk? Daar draait het om bij MPS, een academisch leeprogramma dat het beheer van de openbare ruimte naar een hoger niveau wil tillen. Een netwerk van sponsoren, waaronder het fonds, brengt wetenschappers, professionals en studenten samen in MPS.

Jaap Meindersma, voorzitter van MPS: “De openbare ruimte is geen statisch gegeven. Het is een levend systeem dat meebeweegt met maatschappelijke veranderingen. Beheer is waar beleid en ontwerp tot leven komen. Het is het vakgebied dat onze straten klimaatbestendig maakt, parken levendig houdt en infrastructuur toekomstvast.”

“De openbare ruimte is geen statisch gegeven. Het is een levend systeem dat meebeweegt met maatschappelijke veranderingen.”

Jaap Meindersma

Wat is MPS?

MPS is in 2020 opgericht om het wetenschappelijk denk- en werkniveau in het beheer van de openbare ruimte en infrastructuur te versterken. De stichting richt zich op het verbinden van wetenschap en praktijk, met een nadruk op complexe beheervraagstukken. In een wereld waar transities elkaar in rap tempo opvolgen, is continue kennisontwikkeling cruciaal.

Managing Public Space (MPS) is een academisch leerprogramma dat in 2020 werd opgericht om het wetenschappelijk denk- en werkniveau in het beheer van de openbare ruimte te versterken. Of het nu gaat om klimaatverandering, biodiversiteit of energietransitie, MPS wil vernieuwende inzichten ontwikkelen en een nieuwe generatie beheerders opleiden die deze uitdagingen aankunnen.

De stichting organiseert masterclasses, onderzoek, opleidingen en netwerkbijeenkomsten, altijd in nauwe samenwerking met Wageningen University & Research (WUR).

Arjan Hijdra, kandidaat-buitengewoon hoogleraar voor Managing Public Space bij de WUR: “MPS toont aan dat goed beheer geen routineklus is, maar een dynamisch vak waar innovatie, wetenschap en praktijkkennis samenkomen. MPS zorgt ervoor dat beheerders, wetenschappers en studenten samenwerken aan slimme, duurzame oplossingen.”

Wetenschap ontmoet praktijk

“Het vakgebied ontwikkelt zich razendsnel”, vervolgt Arjan. “Neem klimaatadaptatie: hoe pas je bestaande infrastructuur aan zonder dat het een lapmiddel wordt? Of circulariteit: hoe vervang je straatstenen op een duurzame manier?”

MPS onderzoekt deze vragen niet alleen, maar vertaalt ze ook naar de praktijk:

• Mixed Classrooms | Studenten en professionals volgen samen colleges, waarbij wetenschappers én ervaren beheerders lesgeven.
• Masterclasses | Elk jaar organiseert MPS verdiepende sessies over complexe vraagstukken, zoals de inpassing van energienetwerken in de openbare ruimte.
• Community of Science and Practice | Een platform waar wetenschappers en beheerders kennis uitwisselen.

“De kracht zit in die wisselwerking,” legt Arjan uit. “Studenten leren van professionals, maar andersom net zo goed. Studenten brengen nieuwe inzichten mee, professionals delen hun praktijkervaring. Zo ontstaan innovatieve oplossingen. De kennisuitwisseling maakt het vakgebied sterker.”

“MPS toont aan dat goed beheer geen routineklus is, maar een dynamisch vak waar innovatie, wetenschap en praktijkkennis samenkomen.”

Arjan Hijdra

Verbinding met het werkveld

“We hebben een dubbele doelgroep,” vertelt Jaap. “Enerzijds zijn er de ervaren beheerders die strategisch adviseren en weten dat groot onderhoud veel meer is dan stenen vervangen. Anderzijds zijn er studenten die de basis leggen voor een toekomstige loopbaan in het vakgebied.” De doelgroepen ontmoeten elkaar in mixed classrooms waar studenten en beleidsmakers samen leren van elkaars inzichten. Arjan vult aan: “De studenten brengen frisse perspectieven in, terwijl de professionals praktijkervaring delen. Zo verrijken ze elkaars kennis.”

Een ander sterk punt van MPS is het signaleren van wicked problems – ingewikkelde beheervraagstukken zonder eenvoudige oplossing. Door deze problemen wetenschappelijk te benaderen, worden nieuwe strategieën ontwikkeld die ook in de praktijk toepasbaar zijn.

Collectieve kennis ontwikkelen

MPS is een bruggenbouwer tussen universiteiten, overheden en ingenieursbureaus. Sinds vijf jaar ontwikkelt MPS opleidingen, organiseert het masterclasses en doet het onderzoek naar vraagstukken als ‘hoe beheer je een straat die ook water moet bergen bij hoosbuien?’, ‘wat is de slimste manier om kabels en leidingen toekomstbestendig aan te leggen?’ en ‘hoe betrek je bewoners bij onderhoud van de fysieke leefomgeving zonder dat het eindeloos duurt?’.

Jaap: “Zonder het fonds waren we niet zo ver gekomen. Het mooie is dat het fonds collectieve kennisontwikkeling mogelijk maakt. Voor snelle antwoorden gebruik je de praktische publicaties van het CROW, voor verdieping verken je de educatieve mogelijkheden van MPS.”

Toekomst: een volwaardige studie?

Jaap droomt hardop: “Stel je voor: een bachelor of master ‘Beheer van de openbare ruimte’. Nu ligt de focus in opleidingen vaak op ontwerp, maar de echte uitdaging zit in het beheer. Daar moet meer aandacht voor komen.”

Met de mogelijke benoeming van Arjan als hoogleraar komt die toekomst dichterbij. “Het vakgebied is wetenschappelijk nog onontgonnen terrein,” zegt Arjan. “Er valt zoveel te onderzoeken, van technische vraagstukken tot sociale aspecten zoals participatie.”

De eerste lichting MPS-studenten heeft inmiddels de weg gevonden. En wie weet ligt er over een paar jaar inderdaad een studieboek 'Beheer van de openbare ruimte' op de universiteit.