‘Als je wilt dat iets draait, moet je er energie in stoppen’

“Wat mij drijft is een veiliger, mooier en duurzamer Nederland. En iedereen in ons land betaalt belasting, dan mag je verwachten dat je daar wat voor terugkrijgt in je leefomgeving.” Aan het woord is Lindy Molenkamp, nu voorzitter van de Raad van Toezicht van Fonds Fysieke Leefomgeving, eerder lid van de Programmaraad. Hoe heeft ze het fonds zien veranderen?

Wegen, natuur, water en stedenbouw ofwel grijs, groen, blauw en rood. In alle kleuren en in de volle breedte van de fysieke leefomgeving is Lindy de afgelopen dertig jaar actief. Ze kent de wereld van de grond-, weg- en waterbouw door en door. Begonnen bij Universiteit Delft werkte ze onder andere bij TNO, Arcadis en de provincie Overijssel. Momenteel is zij directeur bij Provincie Noord-Holland en bestuurslid van Platform WOW.

Samen kom je zoveel verder
Lindy: “Voor het vakgebied, de mensen die er werken en de maatschappij heb ik veel liefde. Maatschappelijk geld inzetten waar het rendeert is voor mij de kern. Daarom ben ik zo’n fan van het fonds. Kennis bundelen is een rode draad in mijn loopbaan. Je ziet zo vaak dat een individuele overheid een groot thema probeert te tackelen met eigen onderzoek. Beter leg je met elkaar elk wat geld bij. Dan kun je meer en grondiger onderzoek doen. En je weet meteen van elkaar dat je aan iets werkt waar je allemaal op zit te wachten. Kennis verbindt, samen kom je zoveel verder.

Acht jaar geleden kwam ik in de Programmaraad van het fonds. Toen ging het er daar aanbodgericht aan toe. Zo van: ‘we hebben hier honderd voorstellen, geef je top-tien graag door.’ Naderhand werd ik voorzitter voor de Programmaraad en toen hebben we dat veranderd. We vonden dat je veel meer vanuit de vraagkant moet werken. Daarom hebben we gezegd: ‘we gaan thema’s benoemen en essentiële vragen ophalen bij onze achterban’. Waar hebben ze behoefte aan? Met welke kennis kunnen we een havenbedrijf of gemeente nu echt helpen? Dan weten we zeker dat de financiering van Fonds Fysieke Leefomgeving goed terechtkomt.

Sinds 2019 zit ik in de Raad van Toezicht. We hebben nu tien partijen die producten opleveren, gemaakt met geld van het fonds. En we hebben een hoofdaannemer.

Maatschappij vóór techniek
In de Programmaraad gaat het over de belangrijkste vragen van de achterban. Die worden geïnventariseerd en uitgewerkt tot een standaardprogramma. In de Raad van Toezicht gaat het over waar het fonds voor staat. Geeft de bestuurder goede invulling aan de doelen van het fonds? Zijn de financiën op orde?

De voorloper van Fonds Fysieke Leefomgeving, het FCK-CT, richtte zich vooral op de technische kant. In deze tijd is er veel meer aandacht voor de maatschappelijke, zachte kant. Dat is hard nodig. Mensen zijn bewuster en mondiger en vragen meer van de leefomgeving. Een belangenvereniging is zo opgericht en via social media kunnen mensen snel in actie komen.

Vandaag de dag hebben we te maken met vele grote thema’s. Stikstof. Klimaat. PFAS. Energietransitie. Waterkwaliteit en -kwantiteit. Overbelaste ondergrond. Bodemvervuiling. Het heeft allemaal impact op de fysieke leefomgeving. Je móet wel samenwerken om er een antwoord op te geven. Er is zo veel dynamiek en de samenhang is zo complex dat elk van de 350 gemeenten, waterschappen en provincies dat niet zelf kan. Je moet op zoek naar standaardisering en uniformering, soms vereenvoudiging.

Stille drijvende kracht
Dat vind ik dan ook de kracht van het fonds: vóór en dóór overheden die mogelijkheden en kansen zien. Als je wilt dat iets draait, moet je er ook energie in stoppen. Kennis waar Nederland beter van wordt, laten overheden samen ontwikkelen. Dat maakt het heel sterk. De rol van Fonds Fysieke Leefomgeving daarbij is dat het een stille drijvende kracht is. Waarmee ik niet wil zeggen dat het verstopt zit. Sterker: het fonds mag zich best meer laten zien en daar zijn we momenteel goed mee op weg: om het fonds een gezicht te geven en de bekendheid te vergroten. Met geld uit het fonds zijn heel veel kennispublicaties gemaakt, die dagelijks gebruikt worden.

Twintig jaar geleden was GWW-werk in of meer rechttoe-rechtaan. Iedereen met een hts-opleiding kon aan de slag. Nu moet je én lenig zijn op de technische kant én rekening houden met de maatschappelijke en juridische kant. Dat vraagt extra vaardigheden. Het fonds heeft op dat gebied écht vooruitgekeken met kennis en kunde vind ik. We zijn goed op koers met de vraaggerichte aanpak. Zodanig dat overheden en het bedrijfsleven daadwerkelijk met de resultaten aan de slag kunnen. Die transitie gun je iedereen.

Miljoenen rendement
Collectieve kennisontwikkeling baat, dat is een feit. Bij Platform WOW hebben we dat onderzocht en het bleek miljoenen euro’s rendement per jaar op te leveren. Bij het platform zijn circa vijftienduizend medewerkers van overheden aangesloten. We nodigen mensen uit om over thema’s te vertellen, in zo’n honderd seminars per jaar. We vragen vakgenoten van provincies, waterschappen, gemeenten en rijk om ervaringen te delen over thema’s. Heel low key, gratis, kort en bondig, en met een hoge informatiedichtheid.

Door en voor dus, net als bij het fonds. Ik kan mij voorstelen dat we met Fonds Fysieke Leefomgeving dezelfde kant opgaan als we een community willen formeren. Bij WOW begonnen we klein maar het netwerk bleek eenvoudig te verdubbelen. Het zou zomaar kunnen dat ergens in de komende jaren een samenwerking met WOW tot stand komt. Of dat we een andere mooie kans grijpen.

Het fonds is bij uitstek de partij die praktisch, direct toepasbare kennis financiert. Het wordt gefinancierd uit RAW-afdrachten. Ik roep opdrachtgevers dan ook op om het betreffende ‘vinkje’ in RAW-contracten altijd aan te zetten!”