Nederland verduurzaamt en ook de kabels- en leidingenbranche wil en kan meedoen. Er is nog veel winst te behalen in emissiereductie, ruimtegebruik en biodiversiteit. Maar de zoektocht naar verduurzamende maatregelen verloopt moeizaam. Het groeiboek Verduurzaming kabels en leidingen geeft een impuls om kennisdeling en -toepassing op gang te brengen.
Edith Boonsma is programmamanager van de Kennisarena Kabels en leidingen van het Centrum voor ondergronds bouwen (COB). Zij is betrokken bij de ontwikkeling van een groeiboek dat de verandering teweeg moet brengen.
Edith: “Duurzaamheidsmaatregelen vallen vaak het eerst van de wagen als tijd en budget beginnen te knellen. Ten onrechte. Beschouw je een project in z’n geheel, dan blijken volop duurzame maatregelen mogelijk, vooral op het gebied van emissiereductie, ruimtegebruik en biodiversiteit. Bijvoorbeeld de keuze voor elektrisch materieel, geen dieselgeneratoren, en CO2-arme en microplasticvrije materialen. Of dat aannemers die dichtbij de klus wonen het werk uitvoeren, om transportkilometers te beperken.”
Verduurzamende maatregelen hoeven niet groots en meeslepend te zijn. “Het begint met het besef dat je als opdrachtgever invloed hebt en als uitvoerder impact”, aldus Edith. “Eerder vond ik duurzaamheid nogal een containerbegrip. De eyeopener: het kan een optelsom kan zijn van kleine maatregelen. Denk aan het zaaien van streekeigen, wilde bloemen in een berm waar gegraven is of dat gekeken wordt welke boomsoorten het best passen in de ruimte rond kabels en leidingen.”
De som der delen is ook het uitgangspunt van de opbouw van het groeiboek Verduurzaming kabels en leidingen. Het digitale naslagwerk beschrijft tientallen kansen, met oplossingen voor belemmeringen die kabel- en leidingdoelgroepen ervaren, en waarover je je mening kunt geven. Daarnaast bevat het groeiboek een schat aan inspirerende goedepraktijkvoorbeelden, zoals de Honey Highway, het Matching Materials-platform, en een manifest voor maatschappelijk verantwoord opdrachtgeven en inkopen.
Het doel van het groeiboek is inspireren en motiveren. Samen niet alleen kansen verzilveren en belemmeringen wegnemen, maar ook in de opdrachtgever- en opdrachtnemerverhouding duurzame samenwerking faciliteren en prikkels geven.
Mede met geld van Fonds Fysieke Leefomgeving is het COB in 2023 begonnen aan het project. De gedachten gingen aanvankelijk uit naar een catalogus waarin duurzame maatregelen verzameld zijn. Na vooronderzoek bleek een groeiboek een betere vorm dan een handboek met technische voorschriften.
Edith: “Juist het COB-netwerk neemt deze taak op zich omdat daar de verschillende stakeholders bij elkaar komen en het COB geen commercieel belang heeft. Naast het COB-netwerk, werken de Stichting Mijn Aansluiting en het Gemeentelijk Platform Kabels & Leidingen met hun achterban mee binnen de onderzoeksprojecten, dus ook aan dit onderwerp.”
Het besef dat er veel winst te behalen is en de wil om te verduurzamen, leven absoluut in de branche. Maar die branche is zo divers dat het lastig is om daadwerkelijk spijkers met koppen te slaan. Door de versnippering en verkokering van de sector zijn panklare duurzaamheidsmaatregelen in de huidige situatie nauwelijks te geven.
“Duurzaamheidsmaatregelen
vallen vaak het eerst van de wagen als
tijd en budget beginnen te knellen.
Ten onrechte.”
Edith Boonsma
Foto: Vincent Basler
Edith: “De keten van productie, aanleg, vervanging en onderhoud van kabels en leidingen is verdeeld over diverse stakeholders. Daardoor komt er nog maar weinig duurzame kennisuitwisseling op gang. Er zijn meer dan duizend beheerders van kabels en leidingen. Een groep bewoners die een warmtepompcollectief vormen, zou in theorie al partij kunnen zijn. Tegelijkertijd zijn tientallen gemeenten ervaringsdeskundigen met het ordeningsvraagstuk: hoe krijg je de spullenboel onder de grond? Er is enorm veel versnipperde kennis. Je moet het alleen wél van elkaar weten.
Het vooronderzoek maakte de behoefte duidelijk aan overzicht en inzicht in duurzaamheidsmaatregelen. Het groeiboek is de invulling en helpt de verbinding te leggen tussen de vele doelgroepen en partijen. Dat is de essentie van het groeiboek. Het is een levend document, een blauwdruk voor de toekomst. Het groeit mee met meningen, ideeën, innovaties, regelgeving en uitdagingen in het veld. Wat we nu al zien, is dat een oplossing soms meer dan één probleem oplost, en ook dat duurzaamheidsmaatregelen niet zo ingewikkeld zijn als we denken.”
Edith: “In het groeiboek Verduurzaming kabels en leidingen kun je klikken op een belemmering, de voorgestelde oplossingen bekijken en stemmen op de partij die volgens jou hoofdverantwoordelijk is. Sinds de livegang van het groeiboek in september is het ruim 1.100 keer bekeken. Een mooie score, want we promoten het nog niet actief. Dat komt na publicatie van de 2.0-versie waaraan we momenteel werken. Dan gaan we ook meten hoe het gebruikt wordt.
Projecten als deze zijn langjarige trajecten. Daarom is het fijn dat het fonds er is. Want we werken in kleine stappen, dus als er budget is voor een stapje is dat heel fijn. Het fonds heeft nu bijvoorbeeld bijgedragen aan de bouw van het groeiboek. De 2.0-versie gaan we doen uit eigen middelen. Maar het zou zomaar kunnen dat we aankloppen bij het fonds als we een volgende stap gaan zetten. Want het groeiboek is nooit af, het wordt continu verbeterd op basis van wat de gebruikers teruggeven.”
Het COB verzamelt, ontwikkelt en ontsluit kennis over en gerelateerd aan ondergronds ruimtegebruik. Het is een netwerkorganisatie. De ruim honderd participanten weten samen heel veel van ondergronds ruimtegebruik. Het COB brengt deelnemers met elkaar in verbinding, wat nieuwe interessante kennis kan opleveren voor anderen. De kennis is altijd openbaar toegankelijk en gratis te gebruiken. Het COB is een van de kennispartners die met geld van Fonds Fysieke Leefomgeving kennis ontwikkelt. Eerder spraken we Edith over Fabels en feiten, momenteel het best bekeken groeiboek van het COB.
In 2024 geeft Fonds Fysieke Leefomgeving maandelijks een deelprogramma een podium. In oktober is dat Duurzaam groen. In het document onderaan de pagina kunt u alle twaalf de thema’s bekijken.
Het toetsingskader voor uw project
Harold Schonewille
06 22 52 61 90
harold.schonewille@fondsfysiekeleefomgeving.nl
Met al uw vragen over Fonds Fysieke Leefomgeving kunt u contact opnemen met Harold. Hij is de programmasecretaris van het fonds. Bekijk eerst de veelgestelde vragen op onze contactpagina.
Regelmatig verstuurt Fonds Fysieke Leefomgeving een nieuwsbrief. Meld u aan en u ontvangt voortaan onze nieuwsbrief in uw inbox.