Tweeënhalf jaar geleden spraken we Marleen Arntz van Stichting RIONED over stedelijk waterbeheer. Sindsdien is er veel veranderd. Het thema klimaatadaptatie staat hoger op de agenda, en extreme regenval en droogte zijn geen abstracte risico’s meer, maar voelbare realiteit in de Nederlandse gemeenten. “We merken dat de urgentie veel groter is geworden. Waterbeheer is niet langer een technisch onderwerp dat zich onder de grond afspeelt, maar raakt de hele inrichting van onze leefomgeving.”

Waar stedelijk waterbeheer vroeger vooral ging over riolering en buizen, wordt de bovengrond steeds belangrijker. Gemeenten, projectontwikkelaars en adviesbureaus nemen water inmiddels vaker mee in de inrichting van straten en pleinen. Daarmee groeien onder- en bovengrondse vraagstukken naar elkaar toe. “Je ziet dat een groen ingerichte straat of een nieuw plein meerdere functies krijgt: ruimte voor verkeer en ontmoeting, maar óók wateropvang, verkoeling en biodiversiteit. Die verwevenheid maakt het werk complexer, maar tegelijk veel interessanter.”

Een thema dat overal terugkomt

Voor Stichting RIONED is Verantwoorde hemelwatervoorzieningen geen losstaand project, maar een rode draad door veel activiteiten. “Of we nu bij een RIONED In de buurt-bijeenkomst staan of een symposium organiseren, het gesprek gaat al gauw over hoe je water op een verantwoorde manier opvangt en verwerkt. Je merkt dat het veel partijen bezighoudt en dat er een grote behoefte is aan praktische handvatten.”

Die handvatten ontwikkelt Stichting RIONED samen met kennispartner STOWA. Het gaat om richtlijnen voor infiltratievoorzieningen, methoden om te meten en monitoren, en goed databeheer. “Voor mij is het belangrijk dat de kennis niet op de plank blijft liggen, maar echt bruikbaar is in de praktijk. Daar krijg ik energie van: het gesprek met gemeenten en ontwerpers over hoe ze dit in hun eigen omgeving kunnen doen.”

“Het is waardevol dat mensen die dagelijks met dezelfde uitdagingen bezig zijn, hun kennis uitwisselen. Dat versnelt de ontwikkeling.”

Marleen Arntz

Marleen Arntz is projectmanager bij Stichting RIONED. RIONED is partner van het fonds en een van de vijf kennisinstituten die financiering ontvangt vanuit het fonds. RIONED heeft de expertise in huis om kennis te ontwikkelen waarmee gemeenten goed kunnen zorgen voor afval-, hemel- en grondwater. RIONED werkt daarbij ook samen met STOWA: het kenniscentrum voor de waterschappen.

Concrete oplossingen in beeld

De ervaringen met oplossingen die binnen het programma worden uitgewisseld zijn divers. Denk aan biodivers ingerichte wadi’s die regenwater opvangen en laten infiltreren, vijvers met slimme overloopconstructies, of doorlatende verharding die voorkomt dat water zich ophoopt bij piekbuien. Zulke voorbeelden zijn niet alleen functioneel, maar versterken ook de kwaliteit van de leefomgeving. “Een wadi kan tegelijk een speelse plek in de wijk zijn. Je kunt het zien als een leuke omgeving. Dat maakt de oplossing zichtbaarder en relevanter voor bewoners.”

Gemeenten en waterschappen leren van elkaars ervaringen via de Community of Practice Infiltrerende Voorzieningen (CoP Ivo). Dit netwerk organiseert bijeenkomsten en veldbezoeken, waarin praktijkvoorbeelden en onderzoeksresultaten worden gedeeld. “Het is waardevol dat mensen die dagelijks met dezelfde uitdagingen bezig zijn, hun kennis uitwisselen. Dat versnelt de ontwikkeling.”

Van kennis naar beleid en toepassing

Nieuwe kennis wordt zorgvuldig getoetst en breed gedeeld. Concept-richtlijnen liggen bijvoorbeeld twee maanden ter visie, zodat gemeenten, adviesbureaus en aannemers hun feedback kunnen geven. Vervolgens worden de richtlijnen verwerkt en via Stichting RIONED gepubliceerd. Nieuwsbrieven en LinkedIn-berichten zorgen dat de informatie een breed publiek bereikt. Een belangrijk moment is ook de jaarlijkse RIONEDdag, waar 600 tot 800 professionals uit het vakgebied samenkomen om de laatste ontwikkelingen te bespreken en inspiratie op te doen.

De impact reikt inmiddels verder dan het vakgebied zelf. Het stappenplan van Circulair stedelijk waterbeheer is opgenomen in de Omgevingsvisie van een aantal gemeenten. “Daar ben ik trots op. Het laat zien dat wat we ontwikkelen ook beleidsmatig betekenis krijgt. Natuurlijk is er nog veel te doen, maar ik kijk liever naar wat er al bereikt is. Dat geeft vertrouwen dat we op de goede weg zijn. Het zou heel mooi zijn als de richtlijnen ook een plek krijgen in gemeentelijke richtlijnen zoals HIOR en LIOR.”

Samenwerken aan continuïteit

In het gesprek benadrukt Marleen meermaals het belang van samenwerking. “We doen dit niet alleen. Samenwerken met STOWA, gemeenten, adviesbureaus en aannemers is cruciaal om stappen vooruit te zetten. En Fonds Fysieke Leefomgeving speelt daarin een belangrijke rol. Het fonds staat naast ons en maakt het mogelijk om dit soort projecten structureel door te zetten. De subsidie voor de komende jaren stellen we zeer op prijs, omdat het ons de continuïteit geeft om echt impact te maken. Interviews als deze helpen daar zeker aan mee.”

Vooruitkijken

Wat hoopt zij zelf nog te bereiken met dit werk? “Ik ben tevreden als de kennis die we ontwikkelen daadwerkelijk wordt gebruikt in de praktijk. Daar gaat het uiteindelijk om. Als een gemeente een straat herinricht met oplossingen die we samen hebben ontwikkeld, dan weet je dat het verschil maakt. Het is mooi om te zien dat we daar al mee op weg zijn, maar het kan en moet nog breder. Mijn wens is dat verantwoorde hemelwatervoorzieningen straks vanzelfsprekend onderdeel zijn van stedelijke ontwikkeling.”