Toen Edith Boonsma in 2009 bij het COB begon, bestond de naam ‘Kennisarena’ nog niet. Nu ze met pensioen gaat, draagt ze niet alleen een versierde doos over aan opvolger Marjolein van der Ploeg, maar ook een door Fonds Fysieke Leefomgeving ondersteund jaarplan. “Nu kunnen we gestructureerd vooruitkijken in plaats van sprokkelen.” Een gesprek over vertrouwen, creativiteit en de uitdagingen van een overvolle ondergrond.

Op het COB-congres voor hun 30-jarig jubileum werd een bijzondere overdracht over de bühne gebracht: Edith gaf de sleutel van de Kennisarena kabels en leidingen door aan nieuwe programmamanager Marjolein. Het podiummoment werd extra memorabel toen Pieter Litjens van Fonds Fysieke Leefomgeving aankondigde dat het jaarplan van de Kennisarena financieel ondersteund zou worden.

Nederlandse straten worden gemiddeld 1,3 keer per jaar opengemaakt. Met de energietransitie en klimaatadaptatie wordt die druk alleen maar groter. Daarom investeert het fonds in de Kennisarena kabels en leidingen, waar het draait om die ene vraag: hoe houden we de ondergrond ‘leefbaar’ en toekomstbestendig?

Boeien, binden, enthousiasmeren

Edith Boonsma kijkt met trots terug op haar rol bij het COB. “De Kennisarena ontstond een jaar of vijf geleden, door de vraag van de sector naar één platform en aanspreekpunt voor de uitdagingen in de ondergrond. Het grootste succes? Het vertrouwen dat we hebben opgebouwd. In een wereld waar belangen soms lijnrecht tegenover elkaar staan en waar aannames heer en meester zijn, is dat goud waard.”

Ze benadrukt de rol van creativiteit: “Denk aan de Kabeltjeskrant of het gedoespel over graafschade. Het gaat om mensen uit hun dagelijkse beslommeringen halen. Doe het eens zonder jurist in je nek en zonder al die verhullende managementtaal. Kijk naar je eigen gedrag en dat van de ander. Het COB geeft daarbij ruimte voor lol waar het kan, maar is serieus en diep-inhoudelijk waar het moet.”

Over haar pensioen zegt ze lachend: “Ik ga eerst een half jaar niks doen, zoals ervaringsdeskundigen aanbevelen. Wat ik het meest ga missen? De samenwerking met het fonds, vooral met Coen van Haasteren. Hij was een spil in het vertrouwen tussen kennisinstellingen en het fonds.”

“Wat ik het meest ga missen? De samenwerking met het fonds, vooral met Coen van Haasteren. Hij was een spil in het vertrouwen tussen kennisinstellingen en het fonds.”

Edith Boonsma

Gunfactor en funfactor

Marjolein neemt met veel energie het roer over. “Wat Edith achterlaat zijn grote schoenen om te vullen én een grote gunfactor. Ik ben klaar voor de uitdaging. Ik ben wat meer van de inhoud, maar de funfactor van het COB blijft zeker doorklinken.”

Het jaarplan ziet ze als een kans: “We hebben nu structurele financiering, waardoor we vooruit kunnen denken. Dat geeft stabiliteit. En het thema kabels en leidingen verdient minstens evenveel aandacht als tunnels, de andere tak binnen het COB.”

Over de samenwerking met het Fonds Fysieke Leefomgeving zegt ze: “Harry Prinsen is nieuw als programmamanager bij het fonds, ik ben nieuw als programmamanager bij het COB. Samen gaan we een nieuwe basis leggen, met regelmatig een kopje thee om de band net zo goed te maken als die tussen Edith en Coen.”

Visie 2030: ruimte, regels en realiteit in balans

De visie 2030 van de Kennisarena vormt de komende jaren de leidraad. Marjolein: “De ondergrond in Nederland is zo vol dat de vraag niet langer is waar we iets kunnen aanleggen, maar óf het nog kan. Vaak is ook onbekend wat er precies ligt. Onze visie richt zich op drie pijlers: efficiënte programmering, optimale ordening en robuuste uitvoering. Denk aan samen straten opbreken in plaats van om de beurt, of aan knelpuntverwachtingen.”

Edith vult aan: “De druk wordt alleen maar groter: denk aan netcongestie, stikstofproblematiek en personeelstekorten. Maar met de visie als kompas houdt het COB koers.”

Ze vervolgt: “Het draait om common ground creëren. Neem normen voor afstanden tussen kabels en bomen: die zijn vaak vanuit één belang geschreven. In de Kennisarena doorbreken we die silo’s. Over vijf jaar hoop ik dat de Kennisarena daar dé standaardplek voor is.”

Waar feiten en creativiteit samenkomen

De Kennisarena kabels en leidingen is dé plek waar overheden, netbeheerders en marktpartijen samenkomen om oplossingen te bedenken voor de uitdagingen in de ondergrond. Denk aan de energietransitie, klimaatadaptatie en digitalisering. Met tools zoals het succesvolle groeiboek Fabels en feiten en serious games wordt kennis op een toegankelijke manier gedeeld.

Marjolein: “Over vijf jaar hoop ik dat we laten zien hoe belangrijk samenwerking is, niet alleen binnen de sector, maar ook met andere kennisinstituten.”

Doorstart

De overdracht tussen Edith en Marjolein symboliseert meer dan een wisseling van de wacht. Het is een doorstart van een aanpak waar vertrouwen, creativiteit en inhoud hand in hand gaan. Met het jaarplan als stevige basis en een nieuw duo aan het roer, kan de Kennisarena kabels en leidingen verder bouwen aan een robuuste ondergrond.

“Boeien, binden, enthousiasmeren – en niet meer loslaten”, lacht Edith. Marjolein knikt en besluit: “Precies. Daar gaan we voor.”

Een kennisarena is een platform waar stakeholders samenkomen om complexe vraagstukken aan te pakken. Door kortcyclisch en iteratief te werken, worden concrete oplossingen ontwikkeld. Vertrouwen, creativiteit en kennisuitwisseling zijn de basis.

Marjolein is de nieuwe programmamanager van de Kennisarena kabels en leidingen. Haar achtergrond in architectuur, ontwerp en bouwkundig tekenen en haar werkervaring als projectleider bij een ingenieursbureau voor ondergrondse leidingen en beleidsadviseur bij een gemeente, zet zij nu in als programmamanager bij het COB.

Het COB verzamelt, ontwikkelt en ontsluit kennis over en gerelateerd aan ondergronds ruimtegebruik. Het is een netwerkorganisatie. De ruim honderd participanten weten samen heel veel van ondergronds ruimtegebruik. Het COB brengt deelnemers met elkaar in verbinding, wat nieuwe interessante kennis kan opleveren voor anderen. De kennis is altijd openbaar toegankelijk en gratis te gebruiken. Het COB is een van de kennispartners die met geld van Fonds Fysieke Leefomgeving kennis ontwikkelt. zoals het groeiboek Verduurzaming kabels en leidingen en Fabels en feiten, momenteel het best bekeken groeiboek van het COB.